Villa Marlier (hoe vermoorden we alle Joden)

Op 20 januari 1942 vergaderden, onder voorzitterschap van SS-Obergruppenführer Reinhard Heydrich, veertien top-SS-ers over hoe ze het uitmoorden van alle Europese joden konden bewerkstelligen. Deze vergadering wordt ook wel de Wannseeconferentie genoemd omdat de villa naast de Wannsee, een groot meer, lag. De notulen van deze conferentie van de hand van Adolf Eichmann kunnen hier ingelezen worden. Op de krakende houten vloer van de villa waar Angelica en ik nu stonden werden niet alleen plannen gemaakt om de Joden uit te moorden maar ook hoe ze de Joden zoveel mogelijk financieel konden uitbuiten. Daarbij moest de uitroeiing zo weinig mogelijk geld kosten.

Proces van vernietiging van de Joden

Het proces van vernietiging verliep in de zes concentratiekampen in Duitsland en Oostenrijk eigenlijk overal volgens hetzelfde concept:

1. Joden zaten verspreid door heel Europa. In alle grote steden werden Judenviertels uit de grond gestampt. Een Judenviertel was de enige plek in een stad waar Joden mochten wonen. Dit bleek later een gouden zet te zijn geweest. Als de ovens in Auschwitz om lichamen vroegen werd uit de ‘voorraad’ Joden die in het concentratiekamp verbleven in de behoefte voorzien. De vrijgekomen plekken werden vervolgens weer aangevuld met Joden die waren opgepakt tijdens een razzia in een Judenviertel ergens in een Europese stad.
2. Hierna werd familie aangeschreven om geld over te maken om hun familielid vrij te kopen. Na een aantal weken werd een tweede brief geschreven dat het geld niet was aangekomen. Het familielid werd verzocht het geld nogmaals over te maken. Uiteraard werd er niemand vrijgelaten. Het geld ging naar de Deutsche Reichsbank. Hiermee werd de oorlog gefinancieerd.
3. Joden moesten bij aankomst in een concentratiekamp hun waardevolle spullen inleveren. Deze spullen werden verkocht aan Duitse handelaren die deze spullen weer met winst doorverkochten.  De winst ging naar de Deutsche Reichsbank.
4. Joden moesten zich geheel ontkleden (inbeslagname van kleding en verborgen sieraden).
5. Joden in werkkampen moesten keihard werken. Het eten wat ze kregen bestond uit caloriearme waterige koolsoep en brood. Soms was het eten niet eens gaar, andere keren was het bedorven. Mensen hadden zo’n honger dat ze alles aten wat ze kregen. Gevangenen stalen zelfs eten van elkaar. In heel extreme gevallen werd een Jood ’s nachts door medegevangenen vermoord en daarna werd zijn lichaam opgegeten. In kamp Bergen-Belsen zijn hier veel verhalen van bekend.
6. Kinderen, vrouwen en ouderen gingen eerst ‘douchen’ om hun lichamen te ontdoen van luizen. Maar eerst werden ze kaal geschoren. De bergen haar werden verkocht aan handelaren die er pruiken, kussens of dekbedden van maakten.
7. Ze werden met zoveel mogelijk mensen tegelijkertijd in de gaskamers gepropt om zo weinig mogelijk lucht over te laten. Het gebruik van gaskamers was al in 1942 bekend dus men wist wat er ging gebeuren. Velen schreeuwden dan ook uit wanhoop toen hun gedachten bevestigd werden. Leden van het Sonderkommando hebben later verteld dat moeders met kinderen soms als eerste in de gaskamers waren, misschien omdat ze toch vermoedden wat er komen ging en wilden dat het snel voorbij was. Overigens probeerde men in eerste instantie de Joden op andere manieren zoals massa-executies en met explosies, te vermoorden. Ook werden machines gebruikt om de lichamen te vermalen. De zogenaamde bottenbreekmachines.
8. In eerste instantie werd gebruik gemaakt van het dure CO-gas. Hierna werd gebruik gemaakt van het goedkopere gewasbestrijdingsmiddel Zyklon-B. Het gas kwam van onderen, dus iedereen klom op elkaar om lucht te krijgen. De aanblik als de deur openging was gruwelijk. De lichamen waren in elkaar verstrengeld, ze hadden allemaal wanhopig gevochten voor een beetje lucht.
9. Als de dood ingetreden was stripte het Sonderkommando de slachtoffers van alles wat bruikbaar was: juwelen, prothesen, gouden tanden.
10. De graven liepen schuin af, zodat het menselijke vet dat bij de verbranding vrijkwam, kon worden opgevangen in een vat aan het uiteinde.Als het vuur uit dreigde te gaan, moesten de leden van het Sonderkommando wat vet uit het vat op de brandstapel gooien om het vuur te voeden.

Opzet concentratiekampen

De opzet van alle kampen was nagenoeg gelijk. Vanaf het aankomstplatform gingen de Joden over een smal en aan het oog onttrokken pad (“de sluis”), naar het gedeelte dat voor de vernietiging was ingericht. Hier stonden de gaskamers, de verbrandingsovens en daarachter de graven voor de as. De SS en de Trawniki’s woonden in een apart gedeelte. Hetzelfde gold voor de Joodse opzichters. Prikkeldraadafzettingen, deels gecamoufleerd met dennentakken, stonden rond het kamp. De afzetting stond niet altijd onder stroom, zoals in Auschwitz. Het geheel werd gecompleteerd door houten wachttorens. Er waren in een kamp niet veel SS-ers. De bewaking van gevangenen werd meestal uitgevoerd door mede-gevangenen die daarvoor een aardappel méér in hun soep kregen. Na een aantal maanden werden de bewakers vermoord en kwamen er weer nieuwe voor in de plaats.

Wir haben es gewusst

Al op 17 augustus 1941 kraakte de Engelse decodeermachine Enigma een bericht van een SS Cavalerie Brigade dat 7.819 executies in de buurt van Minsk waren uitgevoerd en dat diezelfde dag een rapport was ondertekend waarin melding werd gemaakt van 30.000 executies. Churchill had niets met deze info gedaan omdat hij bang was dat de Duitsers erachter zouden komen dat de Engelsen de Duitsers konden afluisteren. Pas in november dat jaar repte hij over de uitroeiing van de Joden. Pas in 1945 werden de Joden uit de kampen bevrijd. Vier jaar lang konden de Nazi’s zonder weerstand Joden vermoorden.

Dit alles werd besloten in deze kamer op de begane grond van dit huis.

Huis van Claus Schenk von Stauffenberg

Claus Schenk Graf von Stauffenberg was een Duits edelman . Tijdens het naziregime was hij kolonel en verzetsstrijder, die in samenwerking met anderen een bomaanslag pleegde op Adolf Hitler. De aanslag mislukte en Von Stauffenberg werd gearresteerd en geëxecuteerd. Voor mij is graaf Von Stauffenberg een icoon  van het verzet tegen het naziregime. Reden genoeg om eens naar het huis te rijden waar hij samen met zijn vrouw en kinderen woonde in de jaren ’30. Het huis staat er nog steeds en wel in een hele deftige buurt met allemaal huizen uit dezelfde tijd. De tuin zag er wat verwilderd uit. Naast het toegangspoortje hing een bordje met een tekst welke herinnert aan het feit dat deze held hier heeft gewoond. ZDe bomaanslag is verfilmd in de film Valkyrie, een Amerikaanse film uit 2008 waarin Tom Cruise Graf von Stauffenberg speelt.