Tag: Berlin

Berlin, Berlin-Tempelhof-Schöneberg, Duitsland, Germany

Ein bisschen bi schadet nie

door Ran GroetjesPlaats een reactie op Ein bisschen bi schadet nie

Op 6 mei 1992 overleed Marlene Dietrich op 90-jarige leeftijd in haar appartementje in Parijs na vanaf haar 75e als een kluizenaar geleefd te hebben. Ze werd begraven in haar geliefde Berlijn bij haar familie. Ze is ter aarde besteld op Friedhof III in de wijk Friedenau. Op haar steen staat haar artiestennaam en de tekst “Hier steh ich an den Marken meiner Tage”. De uitspraak ‘ein bisschen bi schadet nie’ komt uit haar mond. Ze was bisexueel.

The sky is the limit

Vlak voor haar 30e en vlak voor de winst van de Nazi-partij NSDAP verliet ze haar geboorteland Duitsland om haar carriére in de VS een boost te geven. Grote bekendheid kreeg Dietrich met haar rol als revuezangeres Lola in de film Der blaue Engel, één van de meest tijdloze films ooit gemaakt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog genoot ze populariteit onder de soldaten van zowel de geallieerde als Duitse troepen. Ze werd door Hitler gevraagd terug te keren naar Duitsland. Hij zag in haar het toonbeeld van de Duitse vrouw. Maar ze weigerde. Ze verafschuwde alles waar Hitler voor stond.

Terug naar Duitsland

Bij haar terugkomst in Duitsland waren er incidenten waarbij ze bespuwd en als verraadster uitgescholden werd. Tijdens één concert gooide iemand een ei tegen haar hoofd. Haar reactie luidde: „Ik laat mij niet door een blonde nazi van het podium jagen.“

Graf

Ze kwam er openlijk voor uit biseksueel te zijn. “Ein bisschen bi schadet nie” is een uitspraak van haar. Dietrichs dochter Maria Riva publiceerde na haar moeders dood een onthullend boek over haar moeder waarin de schandalen, het drank- en drugsmisbruik werden beschreven. Nu ligt ze hier in Berlijn in de wijk Friedenau. Het graf wordt onderhouden door de stad Berlijn. Ik ben van mening dat een wereldster als zij een mooier graf verdiend heeft. Maar misschien tekent het ook wel de eenvoud waarin ze de laatste 15 jaar van haar leven geleid heeft: als een arme kluizenaar.

Heerlen

Na de bevrijding op 17 september wordt de Royal gebruik door de Amerikanen. Heerlen is in de periode van einde september tot augustus 1945 een Restcentre (een rustplaats waar Amerikaanse soldaten van het front een paar dagen mogen komen uitrusten en vertier zoeken). ’s Nachts wordt de theaterzaal gebruikt voor verhoor van krijgsgevangenen en overdag en ’s avonds vinden er grote shows plaats met beroemde artiesten als Marlene Dietrich en Bob Hope. Als in 1945 ook de rest van Nederland bevrijd wordt, keert Royal terug naar het leven van alledag.

GPS graf 52.476368026539014, 13.321762064134914
In het rood gemarkeerde bolletje hangt de plaquette die te zien is op de foto hieronder.
Tot 1908 beleefde zij haar jeugdjaren op de Potsdamerstraat 116, waar een klein monumentje, aan de muur, daaraan herinnert.
De Royal bioscoop in Heerlen tijdens de Duitse bezetting. Marlene trad hier op in 1945.
Berlijn, Berlin, DDR, Duitsland, Germany

De tunnels van Berlijn

door Ran GroetjesPlaats een reactie op De tunnels van Berlijn

Het is nu tweede keer dat ik dit doe en het blijft fascinerend. Via www.Berliner-Unterwelten.de had ik een ticket gekocht voor een rondleiding bij de tunnels en ik had zo gehoopt dat ik net zoals bij mijn eerste rondleiding lang geleden, Burkhart Veigel zou ontmoeten. Een gids met ervaring daar hij in de jaren ‘60 ongeveer 650 mensen van oost naar west heeft helpen vluchten. Hij bouwde niet alleen een Cadillac DeVille om, om vluchtelingen in te verstoppen, ook zette hij met anderen een nep-reisburo op om vluchtelingen de grens over te krijgen maar hij ontwikkelde en bouwde zelf ook ontsnappingstunnels. Nee, Burkhart stond niet de hele dag met vlaggetjes aandacht te trekken op een groot plein met muziek en bier, hij stond niet uit protest te dansen tot de wormen uit de grond omhoog kwamen, ook plakte hij zich niet zoals die pindabreinen van vandaag vast aan de straat. Burkhart deed iets wat hout sneed en daarom werd hij ook door de Duitse overheid geridderd.

Burkhart Veigel 2023.
Burkhart Veigel vroeger.
Burkhart in actie.
De omgebouwde Cadillac.

De tunnels

We waren met een groep van 20 man en werden door twee gidsen rondgeleid. Via een aantal trappen liepen we allereerst een nog steeds bestaande schuilkelder uit WOII in. We zagen de bedden en stoelen staan waar de Berlijnse bevolking schuilden tijdens een luchtaanval van de geallieerden.

Er waren alleen al tien ontsnappingstunnels gegraven in de Bernauer Strasse. Maar slechts drie waren succesvol. Moeilijke bouwomstandigheden, verraad en tegenmaatregelen van de Staatssicherkeitsdienst (MfS) leidden tot het mislukken van verschillende tunnelprojecten. Zo liet de dienst contratunnels graven om de vluchttunnels te ontdekken. Ze plaatsten geluidsdetectie om graafgeluiden na te gaan. Ze onderzochten een aantal maal per week de kelders van huizen in de buurt van de muur. In west-Berlijn deden spionnen ook hun werk en deden zich voor als medewerkers van een ontsnappingsclubje en legden contact met oost-Duitsers. Als die hapten verdwenen ze voor jaren achter slot en grendel.

Tunnels van west naar oost ?

Overigens werden er meer tunnels van west naar oost-Berlijn gegraven dan andersom. Dat had er mee te maken dat men de grond die vrij kwam bij het graven, ook ergens kwijt moest. In west-Berlijn boeide het niemand als je een paar kuub aarde ergens dumpte. In oost-Berlijn zouden alle bellen al gaan rinkelen als je met een emmer aarde over straat liep. Daarbij wisten mensen in oost-Berlijn niet wie ze konden vertrouwen. Je beste vriend of zelfs je vader kon bij de Stasi werken en je aangeven als hij hoorde dat je tegen het regiem was. Laat staan dat je een tunnel aan het graven was (!). Noord-Koreaanse toestanden op zeven uurtjes rijden.

Bierkelder

We kwamen in een grote bierkelder op 8 meter diepte. Achter een grote deur begon de tunnel die onder de Bernauerstrasse doorliep. De grond was hier vrij kleiachtig waardoor men maar één meter op een dag kon graven. Als de tunnel klaar was konden altijd maar een paar mensen tegelijkertijd vluchten want destijds hield iedereen iedereen in de gaten. Zag men teveel mensen een bepaald huis in gaan dan was het prijs.

Duur

Daarbij kostte het veel geld om iemand te laten vluchten. In die tijd zo’n 7000 Ostmark. Mensen moesten worden omgekocht met zwijggeld. De gravers moesten betaald worden (alleen voor de commerciële tunnels). De opgegraven grond moest weggebracht worden etc.etc. Om aan geld te komen werden daarom videobeelden gemaakt die na de vlucht voor veel geld werden verkocht aan de smullende media. Via deze tunnel waar we nu waren kropen in twee nachten tijd 29 vluchtelingen door modder en sijpelend water naar West-Berlijn. Een filmploeg van de Amerikaanse omroep NBC documenteerde hun aankomst. De beelden van de dramatische ontsnapping gingen de wereld rond. De Stasi hoorde via de westerse pers over de tunnel. Elf dagen later werd de tunnel ontdekt.

Aanbeveling

Ik kan deze tour iedereen aanbevelen. Uiteraard is dit alleen interessant voor mensen die iets verder willen kijken dan de Ku’damm. Ook leuk om heen te gaan maar dan om te shoppen.

Hier stond het huisnummer Brunnenstrasse 139. Nog altijd op google maps aanwezig maar in de werkelijk bestaat het huis al heel lang niet meer. Dit huis stond bijna tegen de muur aan.
De rode lijn geeft de plek aan waar de Berlijnse muur liep.
Op de plek van deze stapstenen liep een tunnel. De ijzeren pinnen in de grond duiden de plek aan waar de muur liep.
Onder deze stapstenen liep een tunnel.
Hier liep de postweg, een gebied langs de muur waar soldaten liepen.
Hier stond een signaaldraad die bij aanspreken er op duidde dat iemand probeerde de muur over te klimmen.
Vanuit de schuilkelder kwamen we uit in de metro.
De toegang naar de tunnel.
De trap naar de tunnel.
DE TUNNEL !!!
Hier ook een stuk van de tunnel.
In de kelder van dit huis werd een tunnel gegraven.
In de kelder van dit huis werd een tunnel gegraven.
Een oude foto van een tunnel destijds.
Waar de streep liep was een tunnel.
De tunnel.
Berlijn, Duitsland, Germany, Tweede wereldoorlog, Urban Exploring

Urbex. Bunkercomplex Koralle

door Ran GroetjesPlaats een reactie op Urbex. Bunkercomplex Koralle

Na een tip van mijn vriend Erik vertrok ik naar een plek midden in een bos zo’n 25 km boven Berlijn. Via Google Earth had ik al wat vooronderzoek gedaan en ik zag inderdaad wat ‘rare’ gebouwen. Raar in de zin van: ik wist dat ik een verlaten Nazi-bunker zou bezoeken maar wie bouwt er nu een bunker waarin het oppercommando van de Duitse Kriegsmarine is gehuisvest, midden in een bos waar via de satelliet geen toegangswegen zichtbaar waren.

En inderdaad. Eenmaal aangekomen kwam ik mijn busje nergens kwijt. Er waren wel wat bospaadjes vrij naast de weg maar die moest ik vrij laten voor de brandweer zo stond er te lezen op een bordje. Ach ja, hoe groot was de kans op een vlammenzee zo midden in een zeiknatte herfst ? Gewoon parkeren dus.

Na een wandeling van 10 minuten door het bos zag ik tussen de bomen en takken de contouren van een betonnen constructie.

Bouw van het Lager Koralle

Tegen het einde van 1939 verwierf de Kriegsmarine hier in dit bos 54 hectare grond en plaatste prompt een twee meter hoog hekwerk met prikkeldraad rond hun nieuwe stuk land. Eindeloze rijen vrachtwagens begonnen daarna materiaal vanuit Bernau aan te voeren om te beginnen met de bouw van een joekel van een bunker met ondergelegen faciliteiten.

Het bleek dat het gebied perfect gelegen was voor een militaire faciliteit waar radiosignalen van en naar de Duitse marine konden worden verzonden en ontvangen. Daarbij lag het ook nog eens dichtbij Berlijn.

In wezen waren ze dus een geheim bunkercomplex aan het bouwen voor het Duitse Marinecommando. Tot april 1945 bleef het in gebruik door de Kriegsmarine. Ook was hier het Befehlshabers der U-Boote (BdU) gevestigd die alle U-boot activiteiten vanuit deze bunker coördineerde. Vanaf mei 1945 werd het hoofdkwartier verplaats naar een andere plek en liet men het hele complex achter voor wat het was. Na de oorlog werd het complex grotendeels vernietigd door het Rode Leger. Helemaal onderaan het artikel de GPS-coördinaten.

GPS: 52.739013 13.574284

Berlijn, Berlin, Duitsland, Germany, Tweede wereldoorlog, Urban Exploring

Villa Joseph Goebbels 🇩🇪

door Ran Groetjes2 reacties op Villa Joseph Goebbels 🇩🇪

Vandaag leidde mijn speurtocht naar een stukje geschiedenis waar Duitsland nog altijd moeite mee heeft. Het heeft een zekere bruine nasmaak, vooral in tijden als deze, waarin rechtse populisten in Duitsland (AfD) opnieuw op recordniveaus afstevenen. Vooral de ferventste aanhangers van de grootste dictatuur welke Europa ooit heeft gehad hielden ervan om aan de poorten van Berlijn te wonen, te eten en zich te vermaken.

Kerkrade

De stad Berlijn schonk dit landgoed aan Nazi-propagandaminister Joseph Goebbels. Deze man met Nederlands bloed (zijn opa woonde in Waubach) doorbracht zijn jeugd in een internaat in Kerkrade. Daarna begon hij zijn carrière bij de Nazi-partij NSDAP. Hij was één van Hitler’s trouwste mannen. Hij kreeg als zodanig steeds meer macht en beheerste ten slotte alle media: pers, radio en film, alsook de kunstwereld. In dit zomerverblijf kwam hij samen met zijn vrouw Magda en zijn zes kinderen tot rust. Hier besprak hij bij het knapperend haardvuur ook het plan om mocht Berlijn vallen, collectief zelfmoord te plegen middels blauwzuurcapsules. Dit deed hij ook één dag na de zelfmoord van zijn grote voorbeeld.

De villa

Het voelde raar om hier rond het huis te lopen zoals 80 jaar geleden zijn bewakers deden. Door het raam te kijken waar vroeger zijn privé-bioscoop was. De trap te zien die leidde naar de ondergrondse bunker onder het huis. Rond de bijgebouwen te lopen waar de 30 gastenkamers waren gevestigd. Alle ramen en deuren waren goed vergrendeld. Ok, het breekijzer in mijn busje zou me toegang naar binnen verschaffen maar die tijd ligt achter me gelukkig. Voor de mensen die deze villa ook eens willen bezoeken staat helemaal onderaan de GPS-code.

Tegenwoordig verspreidt zandstenen liefde waar ooit hatelijke tirades werden geschreven.

GPS: 52.7742512, 13.5262231

Berlijn, Berlin, DDR, Duitsland, Germany, Now and Then

Now and then, Berlin 🇩🇪

door Ran Groetjes2 reacties op Now and then, Berlin 🇩🇪

De Berlijnse Muur werd op 13 augustus 1961 gebouwd door het communistische regime van Oost-Duitsland en het verdeelde Berlijn 28 jaar lang. Hieronder op de foto verwijderen Oost-Duitse politieagenten prikkeldraad van een bakstenen muur terwijl andere politieagenten (op de achtergrond) de muur optrekken tot 4,5 meter hoogte bij de grens tussen de Franse en Russische sector aan de Bernauer Strasse. Op de foto onder sta ik op dezelfde plek waar de voormalige Berlijnse Muur liep.

De foto hieronder is genomen op hetzelfde kruispunt alleen aan de overkant ervan.

GPS: 52.540084 13.401721

Hieronder een vijfluikje. Alle foto’s zijn genomen in dezelfde richting als de foto linksboven.

GPS: 52.540084 13.401721

De Amerikaanse president Richard Nixon kijkt in 1969 over de communistische muur naar Oost-Duitsland tijdens zijn verblijf in de verdeelde stad. De foto onder maakte ik op dezelfde plek van de voormalige Berlijnse Muur bij de Checkpoint Heinrich-Heine-Strasse november 2023.

Engelbeckenhof

GPS: 52.505045, 13.418561

Bernauerstrasse

Op de foto boven verdringen Oost-Berlijnse burgers zich in de nieuwe doorgang aan de Bernauer Strasse naar West-Berlijn, waar de Oost-Duitse grenspolitie op 11 november 1989 delen van de muur neerhaalde. De middelste foto maakte ik op 2-11-23. De onderste foto stamt uit 1975.

Drieluikje GPS: 52.540509 13.404650

Conrad Schumann-plek

In 1961 sprong de 19-jarige Conrad Schumann over de prikkeldraad nadat hij gezien had dat een klein meisje die haar oma in oost-Berlijn had bezocht niet meer terug naar west-Berlijn mocht van de politie. Dit terwijl haar ouders uit wanhoop aan de andere kant van de draad stonden te schreeuwen. Hier werd een kind van zijn ouders gescheiden. Dit brak hem en hij vluchtte. De video hiervan werd wereldnieuws in die tijd en haalde alle journaals ter wereld. Het was een klap in het gezicht van de DDR; als je eigen soldaten al vluchten. In 1998 pleegde Conrad zelfmoord. Hieronder een video van de vlucht. De plek is nu helemaal veranderd.

Glinkastrasse

Naast de Dreifaltigkeitskirche werden in 1738 drie woonhuizen gebouwd en gebruikt als pastorie voor de predikanten van de kerk. De drie gebouwen overleefden de bombardementen maar één werd in 1945 door het Rode Leger verwoest.

GPS: 52.512798 13.386508

Checkpoint Charlie-area

GPS: 52.5075477, 13.3905041
GPS: 52.5075477, 13.3905041

Brandenburger Tor

GPS: 52.515922 13.379360
GPS: 52.517215 13.377190
GPS: 52.517206 13.377090
GPS: 52.516637 13.379721

Wollinerstrasse

GPS: 52.539594 13.401664
GPS: 52.5403505, 13.4044067. De rode pijl geeft de plek aan waar de muur heeft gestaan.

Brunnenstrasse

GPS: 52.5499000, 13.3856000
Berlijn, Berlin, Berlin-Wannsee, DDR, Duitsland, Germany, Tweede wereldoorlog

Villa Marlier (hoe vermoorden we alle Joden)

door Ran Groetjes2 reacties op Villa Marlier (hoe vermoorden we alle Joden)

Op 20 januari 1942 vergaderden, onder voorzitterschap van SS-Obergruppenführer Reinhard Heydrich, veertien top-SS-ers over hoe ze het uitmoorden van alle Europese joden konden bewerkstelligen. Deze vergadering wordt ook wel de Wannseeconferentie genoemd omdat de villa naast de Wannsee, een groot meer, lag. De notulen van deze conferentie van de hand van Adolf Eichmann kunnen hier ingelezen worden. Op de krakende houten vloer van de villa waar Angelica en ik nu stonden werden niet alleen plannen gemaakt om de Joden uit te moorden maar ook hoe ze de Joden zoveel mogelijk financieel konden uitbuiten. Daarbij moest de uitroeiing zo weinig mogelijk geld kosten.

Proces van vernietiging van de Joden

Het proces van vernietiging verliep in de zes concentratiekampen in Duitsland en Oostenrijk eigenlijk overal volgens hetzelfde concept:

  1. Joden zaten verspreid door heel Europa. In alle grote steden werden Judenviertels uit de grond gestampt. Een Judenviertel was de enige plek in een stad waar Joden mochten wonen. Dit bleek later een gouden zet te zijn geweest. Als de ovens in Auschwitz om lichamen vroegen werd uit de ‘voorraad’ Joden die in het concentratiekamp verbleven in de behoefte voorzien. De vrijgekomen plekken werden vervolgens weer aangevuld met Joden die waren opgepakt tijdens een razzia in een Judenviertel ergens in een Europese stad.
  2. Hierna werd familie aangeschreven om geld over te maken om hun familielid vrij te kopen. Na een aantal weken werd een tweede brief geschreven dat het geld niet was aangekomen. Het familielid werd verzocht het geld nogmaals over te maken. Uiteraard werd er niemand vrijgelaten. Het geld ging naar de Deutsche Reichsbank. Hiermee werd de oorlog gefinancieerd.
  3. Joden moesten bij aankomst in een concentratiekamp hun waardevolle spullen inleveren. Deze spullen werden verkocht aan Duitse handelaren die deze spullen weer met winst doorverkochten.  De winst ging naar de Deutsche Reichsbank.
  4. Joden moesten zich geheel ontkleden (inbeslagname van kleding en verborgen sieraden).
  5. Joden in werkkampen moesten keihard werken. Het eten wat ze kregen bestond uit caloriearme waterige koolsoep en brood. Soms was het eten niet eens gaar, andere keren was het bedorven. Mensen hadden zo’n honger dat ze alles aten wat ze kregen. Gevangenen stalen zelfs eten van elkaar. In heel extreme gevallen werd een Jood ’s nachts door medegevangenen vermoord en daarna werd zijn lichaam opgegeten. In kamp Bergen-Belsen zijn hier veel verhalen van bekend.
  6. Kinderen, vrouwen en ouderen gingen eerst ‘douchen’ om hun lichamen te ontdoen van luizen. Maar eerst werden ze kaal geschoren. De bergen haar werden verkocht aan handelaren die er pruiken, kussens of dekbedden van maakten.
  7. Ze werden met zoveel mogelijk mensen tegelijkertijd in de gaskamers gepropt om zo weinig mogelijk lucht over te laten. Het gebruik van gaskamers was al in 1942 bekend dus men wist wat er ging gebeuren. Velen schreeuwden dan ook uit wanhoop toen hun gedachten bevestigd werden. Leden van het Sonderkommando hebben later verteld dat moeders met kinderen soms als eerste in de gaskamers waren, misschien omdat ze toch vermoedden wat er komen ging en wilden dat het snel voorbij was. Overigens probeerde men in eerste instantie de Joden op andere manieren zoals massa-executies en met explosies, te vermoorden. Ook werden machines gebruikt om de lichamen te vermalen. De zogenaamde bottenbreekmachines.
  8. In eerste instantie werd gebruik gemaakt van het dure CO-gas. Hierna werd gebruik gemaakt van het goedkopere gewasbestrijdingsmiddel Zyklon-B. Het gas kwam van onderen, dus iedereen klom op elkaar om lucht te krijgen. De aanblik als de deur openging was gruwelijk. De lichamen waren in elkaar verstrengeld, ze hadden allemaal wanhopig gevochten voor een beetje lucht.
  9. Als de dood ingetreden was stripte het Sonderkommando de slachtoffers van alles wat bruikbaar was: juwelen, prothesen, gouden tanden.
  10. De graven liepen schuin af, zodat het menselijke vet dat bij de verbranding vrijkwam, kon worden opgevangen in een vat aan het uiteinde.Als het vuur uit dreigde te gaan, moesten de leden van het Sonderkommando wat vet uit het vat op de brandstapel gooien om het vuur te voeden.

Opzet concentratiekampen

De opzet van alle kampen was nagenoeg gelijk. Vanaf het aankomstplatform gingen de Joden over een smal en aan het oog onttrokken pad (“de sluis”), naar het gedeelte dat voor de vernietiging was ingericht. Hier stonden de gaskamers, de verbrandingsovens en daarachter de graven voor de as. De SS en de Trawniki’s woonden in een apart gedeelte. Hetzelfde gold voor de Joodse opzichters. Prikkeldraadafzettingen, deels gecamoufleerd met dennentakken, stonden rond het kamp. De afzetting stond niet altijd onder stroom, zoals in Auschwitz. Het geheel werd gecompleteerd door houten wachttorens. Er waren in een kamp niet veel SS-ers. De bewaking van gevangenen werd meestal uitgevoerd door mede-gevangenen die daarvoor een aardappel méér in hun soep kregen. Na een aantal maanden werden de bewakers vermoord en kwamen er weer nieuwe voor in de plaats.

Wir haben es gewusst

Al op 17 augustus 1941 kraakte de Engelse decodeermachine Enigma een bericht van een SS Cavalerie Brigade dat 7.819 executies in de buurt van Minsk waren uitgevoerd en dat diezelfde dag een rapport was ondertekend waarin melding werd gemaakt van 30.000 executies. Churchill had niets met deze info gedaan omdat hij bang was dat de Duitsers erachter zouden komen dat de Engelsen de Duitsers konden afluisteren. Pas in november dat jaar repte hij over de uitroeiing van de Joden. Pas in 1945 werden de Joden uit de kampen bevrijd. Vier jaar lang konden de Nazi’s zonder weerstand Joden vermoorden.

Dit alles werd besloten in deze kamer op de begane grond van dit huis.

Een plaquette naast de toegangspoort van Villa Marlier.
Het voorfront van Villa Marlier.
Dit was de woonkamer van de villa. Dit was de ruimte waar de Nazi’s vergaderden.
Uitzicht op de Wannsee.
De brief waarin gevraagd wordt om met ideeën te komen hoe de Joden kunnen worden uitgeroeid.
De uitnodigingsbrief om op 9-12-1941 om 12:00u aanwezig te zijn om de uitroeiingsplannen te komen bespreken. Uiteraard met ontbijt !
Zwarte mensen, oost-Europese mensen en Joden stonden op de lijst om vermoord te worden. Op het pamflet staat: wil je ze kwijt ? Stem dan Duitsnationaal.
Joodse winkels werden met pamfletten beplakt waarop stond dat ze in deze zaak geen produkten meer mochten kopen omdat het een Joodse zaak betrof.
Richard Stern was een Duitse soldaat en riep op om de Joden niet te vermoorden. O.a. zei hij dat er al 12.000 Joodse frontsoldaten voor Duitsland in de oorlog waren gevallen.
Joden werden te schande gemaakt.
Zieken die niet meer zouden herstellen konden op basis van deze brief uit hun lijden worden verlost. In de praktijk kwam het er op neer dat ze een spuitje kregen.
De originele brief die Plan Barbarossa voorstelt.
Op deze foto werden gevangengenomen Joden in een massagraf doodgeschoten. Ze moesten eerst hun eigen graf graven.
Foto van de Hitler Jugend.
Tot 1951 stond er op het belastingformulier van Joden een ‘J’ gedrukt.
Zoveel boeken over Adolf Hitler die er geschreven zijn.
Entree Villa Marlier.
Tuin van Villa Marlier.
Tuin van Villa Marlier.

Huis van Claus Schenk von Stauffenberg

Claus Schenk Graf von Stauffenberg was een Duits edelman . Tijdens het naziregime was hij kolonel en verzetsstrijder, die in samenwerking met anderen een bomaanslag pleegde op Adolf Hitler. De aanslag mislukte en Von Stauffenberg werd gearresteerd en geëxecuteerd. Voor mij is graaf Von Stauffenberg een icoon  van het verzet tegen het naziregime. Reden genoeg om eens naar het huis te rijden waar hij samen met zijn vrouw en kinderen woonde in de jaren ’30. Het huis staat er nog steeds en wel in een hele deftige buurt met allemaal huizen uit dezelfde tijd. De tuin zag er wat verwilderd uit. Naast het toegangspoortje hing een bordje met een tekst welke herinnert aan het feit dat deze held hier heeft gewoond. ZDe bomaanslag is verfilmd in de film Valkyrie, een Amerikaanse film uit 2008 waarin Tom Cruise Graf von Stauffenberg speelt.

De plaquette naast het poortje.
Het huis waar hij woonde in de jaren ’30.
Berlijn, Berlin, Berlin-Tiergarten, DDR, Duitsland, Germany

Reichstag, Berlin 🇩🇪

door Ran GroetjesPlaats een reactie op Reichstag, Berlin 🇩🇪

Vandaag waren Angelica en ik twee van de dagelijks 8.200 gasten die het Rijksdaggebouw in Berlijn bezochten.  Het Rijksdaggebouw is het Duitse parlementsgebouw in de hoofdstad Berlijn aan der Platz der Republik. Het huidige gebouw dateert van 1894. Tot 1933 zetelde hier de Rijksdag, een voorganger van het huidige parlement, de Bondsdag. Het gebouw heeft het Duitse keizerrijk, de Weimarrepubliek en het ‘Derde Rijk’ meegemaakt. We wandelden via een rond looppad schuin omhoog naar de koepel van het gebouw en vanaf dit plekje genoten we van het panoramisch uitzicht over de hoofdstad. Maar niet alleen het uitzicht vanaf de Reichstag bood ons een prachtig uitzicht. We keken goed naar de honderden ornamenten, zandstenen figuren en reliëfs. Onder de gevelfries staat het opschrift “Aan het Duitse volk” over een lengte van 16 meter in letters van 60 centimeter. In 1915, tijdens de eerste wereldoorlog werden deze letters geplaatst. De letters werden gemaakt door de Joodse gebroeders Loevy die een bronsgieterij hadden. Tijdens de oorlog werden ze vermoord in Auschwitz. Het Rijksdaggebouw zelf wordt gekenmerkt door de vier hoektorens, die staan ​​voor de vier koninkrijken Pruisen, Saksen, Beieren en Württemberg die in 1871 hebben bijgedragen aan de eenwording van het Duitse Rijk. Het gebouw werd beschadigd in de Rijksdagbrand van 1933. De Nederlandse communist Marinus van der Lubbe werd toen opgepakt voor het aansteken van de brand. Hitler maakte dankbaar gebruik van deze gebeurtenis door de noodtoestand uit te roepen waardoor de NSDAP de macht kon overnemen.

Arrestaties

Naast vele arrestaties gingen de autoriteiten en SA over tot het massaal en willekeurig arresteren, intimideren en afranselen van communisten en andere tegenstanders van de nazi’s. Goebbels buitte de brand uit als propagandastunt, terwijl Göring de arrestaties dirigeerde. Er werd gebruikgemaakt van het proces om eens en voor altijd met communistische aanhangers af te rekenen. De Rijksdagzetels van de communisten werden vervallen verklaard en hun partij werd verboden. Van der Lubbe werd uiteindelijk op 10 januari 1934 te Leipzig onthoofd. Op 10 januari 2008 is het doodvonnis tegen Marinus van der Lubbe per direct opgeheven. Er bestond al decennia het vermoeden dat de nazi’s zelf de Rijksdag in brand hadden gestoken en dat Van der Lubbe slechts een zondebok was om de communisten aan te pakken.

Video

Op der Platz der Republik waar de Reichstag (nu Bundestag) staat.
Ingang Reichstag.
Gemoderniseerde ingang.
De koepel boven op de Reichstag.
De koepel boven op de Reichstag.
Mooi uitzicht over Berlijn.
Via een schuin omhoog lopend wandelpad kom je boven bij de koepel.
Kogelgaten uit WOII zijn nog altijd zichtbaar.
DEM DEUTSCHEN VOLKE.
Rijksdagbrand op 27-2-1933.

Gedenkteken ter ere van de Sovjet-soldaten die gevallen zijn bij de Slag om Berlijn

Sovjet-monument met tanks en houwitsers ter nagedachtenis aan soldaten gesneuveld in de Slag om Berlijn.
Sovjet-monument met tanks en houwitsers ter nagedachtenis aan soldaten gesneuveld in de Slag om Berlijn.
Berlijn, Berlin, DDR, Duitsland, Germany

Stasimuseum Berlin 🇩🇪

door Ran GroetjesPlaats een reactie op Stasimuseum Berlin 🇩🇪

Vandaag brachten we een bezoekje aan het Stasi-museum welke gevestigd is in Haus 1 op het voormalige terrein van het hoofdkantoor van het DDR-ministerie voor Staatsveiligheid (MfS). Het huis werd in 1960/61 gebouwd als ambtswoning van Erich Mielke, die van 1957 tot het einde van de DDR minister van Staatsveiligheid was. Het hoogtepunt van deze historische locatie vonden we de kantoorverdieping van Erich Mielke, die in originele staat bewaard is gebleven. We zagen welke truukjes zijn gebruikt om burgers af te luisteren. De Stasi ging daar héél ver in. Zo zagen we fototoestellen verborgen achter een knoop van een jas, verstopt in een stropdas of afluisterapparatuur weggewerkt in een horloge. Je kan het zo gek niet bedenken of de Stasi zette de middelen in om hun burgers te kunnen controleren.

Haus 1

Al 8 jaar is in Haus 1 de permanente tentoonstelling “Staatsveiligheid in de SED-dictatuur” te zien. We zagen vooral veel documentatie en spionageapparatuur. De tentoonstellingen in het museum zijn onderverdeeld in drie verdiepingen in het voormalige ministerie:

  • Eerste verdieping: Geschiedenis van de Stasi en verzet
  • Tweede verdieping: Werkruimtes van Erich Mielke, de laatste minister van staatszekerheid
  • Derde verdieping: Foto’s en observatieverslagen die tonen hoe Stasi-medewerkers te werk gingen

Erich Mielke

Op de tweede etage liggen de werkvertrekken van Erich Mielke, de laatste minister van staatszekerheid. Hij heeft hier tot 1989 kantoor gehouden en had hier ook een appartement waar hij kon slapen en ontspannen. Mielke bracht menig nacht door in het hoofdkantoor van de Stasi. De inrichting is zeer sober en de televisie en bandrecorder waren in 1989 al zwaar gedateerd. Op dezelfde verdieping is een koffieruimte waar video’s worden vertoont van het leven in de DDR en de val van de muur. In en rond het museum werden opnamen gemaakt voor oscarwinnaar “Das leben der anderen“. Rondom Haus 1, waar het hoofdkantoor van de Stasi was gehuisvest, bevinden zich noch een aantal panden die allemaal in handen waren van de Stasi. Veel van de panden werden gebruikt als archief.

Vóór het hoofdkantoor van het DDR-ministerie voor Staatsveiligheid (MfS).
De entree nú en toen.
Afluisterapparatuur verborgen in een deur.

Verraadster Tatjana Besson

In 1990 was Besson medeoprichter van de anarchistische vereniging Autonome Aktion WYDOKS, waarvoor ze zich aansloot bij gelijkgestemde mensen en stelde zich kandidaat voor de verkiezingen in de DDR. Ze haatte alles wat de DDR uitstraalde. Ze wilde vrij zijn. Haar fans adoreerden haar en volgde haar gedachtegoed. In januari 1990 nam Besson deel aan de bezetting van een huis aan de Rosenthaler Strasse 68 in Berlin-Mitte.  In dit huis repeteerde ook Rammstein. Begin jaren negentig werd bekend dat Besson een onofficiële medewerker (IM) was van het Ministerie van Staatsveiligheid (MfS) van de DDR (de Stasi). Tatjana Besson was getrouwd met de huidige Rammstein-gitarist Richard Kruspe.

Tatjana Besson in haar jeugdjaren in der DDR.
Controleapparatuur werd opgesteld.
Propaganda voor het Sovjet-rijk.
Bands als Iron Maiden waren in de ogen van de Statsi vergif voor de DDR-mensen.
Protesten waren er geregeld.
De gang in Haus 1.
Kantoorpanden.

Werkruimte Erich Mielke

Keukenblok.
Zo wilde Erich Mielke zijn ontbijt geserveerd krijgen.
Vergaderzaal.
Bed van Erich Mielke. Hij bleef vaak op zijn werk slapen.
Badkamer van Erich Mielke.

Spionageapparatuur

Afluisterapparatuur.
Foto-apparatuur achter een knoop van een jas.
Zelfs reukmonsters van stukken kleding van mensen werden bewaard.
Punky arrestant.
Dit zicht had Erich Mielke als hij uit zijn kantoor keek.
Alle post die de DDR binnenkwam werd stiekem opengemaakt en na de brief gelezen te hebben weer dichtgeplakt.
Het openmaken van de brieven ging het snelst met een damptoestel.
Werkverslag van een informant die een dag lang iemand had gevolgd.
Van buiten zag dit busje uit als een gewoon busje maar het was een arrestantenwagen.
Hele kleine mini-cellen in de arrestantenwagen.
Entree Haus 1.

Val van de Muur

Blijde gezichten van DDR-bewoners nadat ze in Alsfeld (west-Duitsland) aankwamen met de trein.
Welkom spandoek voor de DDR-burgers op het treinstation.
Tekening gemaakt door een kind. Bestemd voor de DDR-burgers.
Vlucht van DDR-burgers naar het vrije westen.
De val van de Muur.
Doorkijkje naar ingang Haus 1.
Berlijn, Berlin, Berlin-Mitte, DDR, Duitsland, Germany

Design Panoptikum, the “Museum of Extraordinary Objects,”

door Ran GroetjesPlaats een reactie op Design Panoptikum, the “Museum of Extraordinary Objects,”

Tussen de smalle straatjes en gezellige huizen in het idyllische Nikolaiviertel zagen we een verzameling industriële objecten die op een hele eigenwijze manier waren samengesteld door de Russische kunstenaar Vlad Korneev. Er stonden etalagepoppen versierd met allemaal dingetjes. Heel veel afgedankte medische apparatuur kregen een tweede leven als surrealistische kunstwerk. Alle items in het museum maakten ooit deel uit van het dagelijkse leven, maar Vlad zette ze in een nieuw industrieel licht. We hadden even een gesprekje met hem en zijn bedoeling was om alles wat ooit functioneel was geweest hier een tweede leven te geven. Decennia lang verzamelde de kunstenaar uit Moskou oude medische apparaten, ongebruikelijke industriële voorwerpen en alledaagse dingen. De meeste hiervan vond hij op lokale vlooienmarkten of op rare plekken in de stad.

DesignPantotikum

We mochten tegen een kleine vergoeding rondlopen in zijn DesignPantotikum. Het museum is gevestigd in een oud DDR-gebouw. Achter de grijze façade zorgen de vreemde objecten voor een kleurrijke en verwarrende verzameling. Maar de tentoonstelling is niet zo random ingericht als Angelica en ik in eerste instantie dachten. Het creatieve concept is goed doordacht. Korneev wilde eigenlijk dat wij op ontdekkingsreis gingen en over alles wat we zagen goed nadachten. We stonden stil bij hele vreemde apparaten, beschermende pakken en zelfs een kattenonderzeeër. Bij binnenkomst vroegen we ons af: wat is de functie van deze objecten en uit welk tijdperk stammen ze? Sommige dingen zagen eng uit zoals de ijzeren long (een ventilatiemachine voor mensen met een longziekte). De ingenieuze verlichting met designlampen zorgde voor een surrealistische sfeer. De kamers in de kelder zien er ook apart uit. Op de muren zie je nog steeds de karakters van een voormalig Chinees DDR-restaurant haha.

Nikolaiviertel

En dit alles even buiten de brullende grote stad. Lekker tussen de kleine huisjes in plaats van de grote wolkenkrabbers, lopend over smalle straatjes in plaats van brede boulevards. Alleen de Berlijnse tv-toren boven de daken herinnerde ons eraan dat het Nikolaiviertel geen romantisch stadje is maar midden in het levendige Berlijn ligt .

Nikolaiviertel.
Nikolaiviertel.
Nikolaikirche. Een 13e-eeuwse kerk die na de verwoesting in WO II is herbouwd tot feestlocatie.
St. George, the Dragonslayer.
Nikolaiviertel.
Nikolaikirche.

Design Panoptikum (kijk en huiver)

Kogelgaten uit WOII in gebouwen in Berlijn

Berlijn, Berlin, Berlin-Friedrichshain, DDR, Duitsland, Germany

Holzmarkt Urban Utopia, Berlin 🇩🇪

door Ran GroetjesPlaats een reactie op Holzmarkt Urban Utopia, Berlin 🇩🇪

De Holzmarkt ziet er uit als een kleine wereld op zich aan de rivier de Spree. Direct naast de beroemde Berlijnse club Kater Blau bouwden kunstenaars een urban utopia oftewel een klein dorpje waar creativiteit voorop stond. Toen we hier ter plekke waren liepen nog altijd mensen rond die bezig waren met het opknappen van allerlei dingetjes die kapot waren gegaan.  In dit kleurrijke project huist een kapper, een bakkerij, een wijnwinkel, een kleuterschool, een restaurant, een tattoo-studio, kunst-en fotoateliers en waarschijnlijk nog veel meer dingen die ik nog niet heb gezien. Hier moesten we gewoon rondlopen zo leuk zag het uit.

Restaurant Katerschmaus

Vandaag aten we hier met mijn schoonfamilie in restaurant Katerschmaus, alweer de derde locatie van dit roemruchte restaurant. Ik was al eens geweest op deze locatie maar ook op de vorige locatie. Achter de pannen stond toen zo’n vetkees met lang ongewassen haar. Hij stond continu met een vinger in zijn neus te boren terwijl hij in een ketel stond te roeren. Af en toe viel zijn vangst uit zijn neus, zó groot dat je het gewoon op de grond hoorde kletteren. Maar die tijden zijn voorbij. Het personeel is nu heel netjes en stonden ons graag te woord. Zeker mijn schoonvader vindt het leuk om over wijn te ouwehoeren. Niet over afdronk en banket maar over hoeveel flessen ze op voorraad hebben 😊. Ook in de zomer ben ik eens hier geweest. Dan drink je een ijskoud Berlijns Kindl-half litertje op een van de terrasjes tussen de creatieve en kleurrijke decoratie of gewoon aan de oever van de Spree. Hier is genoeg te kijken. Ik zag toeristen en locals, gezinnen met hun kinderen die in het zand speelden, hippe Berlijners van of op weg naar de club. Alles volgens de visie van de kunstenaars : ‘het samenbrengen van mensen uit Berlijn met de rest van de wereld en ze vreugde en inspiratie te brengen’.

Restaurant Katerschmaus.
Ingang Restaurant Katerschmaus.
Restaurant Katerschmaus.
Ingang Holzmarkt.
Openbaar toilet Holzmarkt.