De grotten van Postojna werden reeds in de 13e eeuw ontdekt, maar ze zijn pas ongeveer 200 jaar geleden geopend voor het publiek. In het grottenstelsel zijn torenhoge bergen, rivieren en enorme ondergrondse hallen die in de loop van miljoenen jaren zijn gecreëerd door kleine druppeltjes water die voor kalkafzetting zorgden. Er zijn meer dan 24 km aan ondergrondse paden en er is een treinspoor van 3,7 km. Met een treintje drongen we diep in het immens grote grottenstelsel. We stonden hier in het op een na grootste druipsteengrottenstelsel ter wereld (!). Daarom trekt het ook ieder jaar één miljoen bezoekers. We zagen verbazingwekkende stalagmieten en stalactieten, prachtig verlicht. Een stalagmiet groeit van onder naar boven en een stalactiet groeit van boven naar onder. Hierna gingen we snel door richting Kroatië. We bleven wel nog een nachtje slapen bij camping Mirjam. Een hele simpele, goedkope camping met toch alle voorzieningen.
Prachtig uitzicht camping Mirjam, RazdrtoPrachtig uitzicht camping Mirjam, RazdrtoKijk ze liggen in de modder 🐽
Muggen !!! Bohhh…. Vannacht hard gestoken in mijn dikke teen. Heb zo’n jeuk er aan tijdens het rijden dat ik overweeg hem straks tijdens een plaspauze er van af te knagen. In het noorden van Noord-Macedonië staken we de grens over bij het plaatsje Gyueshevo. Vandaag stond eigenlijk niets op het programma. Alleen maar in ons busje karren en dat deden we dan ook. Onderweg kwamen we langs leuke dorpjes dus we zagen genoeg . Shisharka spot in Pernik was een camping plek waar we overnachtten op basis van een vrijwillige bijdrage. Eigenaar Chris had het helemaal zelf gebouwd. De weg ernaar toe lag bezaaid met dikke stenen waardoor we goed moesten uitkijken waar we reden. Het enige restaurantje in het dorpje was gesloten. Zonder te eten naar bed ? Nee hoor, hij kwam ons een bordje brengen met allemaal kaasjes en een dikke lekkere tomaat 🍅 en twee biertjes 🍻 🤗. Wat een lieve man !
Grens Macedonië-Bulgarije bij plaatsje GyueshevoHelling afgebrokkeldCamping Shisharka spotLangs de weg overal van dit soort monumentenOok in stadjes die we langs kwamen zagen we deze flatgebouwen met communistische kunst. Tel je de schotelantennes ?Vaak zagen we dit soort militaire opstellingen van tanks of MIG’s. Beetje indruk willen maken op de klanten….. achja
Central Balkan National Park
‘s Morgens vroeg vertrokken we naar Koprivshtitsa, een oud dorpje in het zuiden van het Central Balkan NP en ten oosten van de hoofdstad Sofia. Ik kwam ooit eens foto’s tegen van dit über Bulgaarse dorpje en sindsdien bleef de gedachte hangen dat ik deze plek bezocht moest hebben ✅. Hoogstwaarschijnlijk is dit één van de mooiste dorpjes die Bulgarije rijk is. Alle straatjes zijn geplaveid met ronde klinkers. De pittoreske huisjes zijn gemaakt van hout en in hele aparte kleuren geschilderd. De mooiste huisjes liggen echter achter een stenen muur verborgen. Met een beetje geluk heeft één van de inwoners de poort laten openstaan zodat we een blik naar binnen kunnen werpen. Nabij de kronkelende straatjes zagen we veel beekjes die allemaal uitmonden in de Topolnitsa rivier die het dorpje in tweeën spleet. Links en rechts zagen we wat toeristen maar gelukkig géén bussen met gillende Chinezen. Deze Balkan-parel kunnen we nu afvinken ✅ van onze to do list. Been there, done that, got the T-shirt !
Camping Countryside Even smatsen bij Antonio grill bar in Gorna, OryahovitsaHalve liter bier voor 1,10€.
The Founders of the Bulgarian State Monument
2400 ton bewapeningsstaal en 50.000 kubieke meter beton werd gebruikt voor de constructie van dit 70 meter hoge en 140 meter brede kubistische/brutalistisch kunstwerk welke meteen ook het grootste openluchtmozaïek-drieluik van Europa is (!).
Een kronkelweg aan de zijkant van de Ilchov bair-heuvel op het grondgebied van het natuurpark Shumen Plateau leidde ons naar de plek waar de voorvaderen van de Bulgaarse staat staan afgebeeld. Gelukkig was de weg stukken beter dan die naar Buzludzha. Bovenop de berg was een grote parkeerplaats en we zagen al mensen op terrasjes zitten. Het bouwwerk zelf is zó groot dat we het vanuit een dorpje op 30 kilometer afstand nog konden zien. We voelden ons heel klein toen we tussen de betonnen blokken door liepen. Het leek wel of we in een aflevering van Transformers meespeelden 😂. Her en der zagen we al losse stukjes beton en mozaïek liggen. Ook klinkers en dekstenen lagen los. We hadden niet de indruk dat er genoeg onderhoud werd gepleegd aan dit toch wel belangrijke monument dat gebouwd is ter viering van het ontstaan van de staat Bulgarije 🇧🇬 zo’n 1300 jaar geleden. Vanuit het stadje Shumen hadden we ook kunnen beginnen aan het traplopen van 1300 treden. Dit hebben we maar niet gedaan. Waarom een trap nemen als je ook met de auto naar boven kunt gaan ? Maar er zijn hier mensen die dit iedere dag doen. Let wel: dit is nog altijd 2,5 keer zoveel als de Wilhelminaberg beklimmen (508 traptreden). Goed voor je hart, vergif voor je knieën.
Varna en Camping Laguna Zwarte zee
Bij het stadje Varna aan de Zwarte zee namen we een camping. Maar eerst wilden we even naar de haven en het strand. De camping was niet al te mooi maar het was wel weer lekker goedkoop (15€). Onder aan de berg in het restaurant hadden we lekker gegeten. Ook in Bulgarije is het erg goedkoop qua uit eten. Zonder gek te doen betaal je voor een gewone maaltijd 8-12€. Dan heb je een lekkere lap vlees met groenten en frietjes. Voor een halve liter bier betaal je 1,10-2,00€. Ligt er natuurlijk een beetje aan waar je bent in het land.
Bij het plaatsje Kjafasan (Ќафасан) gingen we de grens over. De Albanese douaneambtenaren wilden het busje echter eerst aan een grondige drugtest onderwerpen. Hiervoor moest ik eerst een huizenhoge garage inrijden. Zo’n oude vieze kerel vroeg aan Angelica of ze kinderen had. Hierbij werd ze van top tot teen bekeken. De zeever sprong met bakken over zijn onderlip. Ik hoorde hem gewoon denken: “Geen abnormale kilometerstand. V-snaar nog strak. Geen krasjes op de lak. Nog genoeg lucht in de banden. Genoeg zuur in de accu. Koplampen nog in orde. No prob….die meid komt in ieder geval MIJN keuring wel door”. Hij rook aan een leeg pakje Marlboro. Hij vroeg of we drugs bij ons hadden. Ik dacht maar één ding: hier moest ik bij aanwezig blijven. Als we hier met zo’n dienstklopper te maken hadden die in de winter van zijn carrière nog wat wilde maken van zijn arbeidsleven dan zou hij zomaar wat drugs in ons busje kunnen gooien. In plaats daarvan bleef hij maar kijken naar die kratten bier. “Ahaaa, een alci !”: dacht ik. Ik vroeg hem of hij bier lustte. Ik had net zo goed een kalkoen kunnen vragen of hij de Kerst leuk vond. Wat een rare vraag. Túúrlijk lustte hij bier. Ik zei dat hij twee flesjes bier mocht pakken en dat deed ie ook heel snel ! Hij zette ze meteen koud in de koelkast. Hierop mochten we meteen vertrekken.
Grensovergang bij het plaatsje Kjafasan (Ќафасан)Hier rij ik ons busje de garage in voor de drugtestDe grens bij Noord-Macedonië 🇲🇰 Veel armoede langs de weg. Hier een bedelend jongetje.Corruptie is heel hoog in dit land. Hier kwamen we later achter.Met paard en wagen naar de markt.Kleine dorpjes Alles moet meeMoskeeën overal langs de weg.Bak lunch laten maken in de supermarkt.
Pasha’s Moskee
Deze moskee was wel heel mooi. Een moslim die langs kwam vroeg op vriendelijke toon waarom we niet eens naar binnen gingen om te gaan kijken ? Dat wilden we zeker ! De moskee-beheerder maakte de deur open zodat we een kijkje mochten nemen. Uiteraard deden we onze gympen uit en Angelica mocht een mooi hoofddoekje om. Stond haar trouwens super 😂😜.
Video
Lake Matka Matkakloof
Lake Matka is een stuwmeer met een mooie blauwgroene kleur. We maakten een boottochtje van ongeveer een uur. Toen we de menukaart vast hadden schrokken we van de prijzen. Een dikke biefstuk kostte 40€. Niet dat we het niet konden betalen maar in een land waar het netto maandinkomen op 300€ ligt voelden we ons toch enigszins genaaid. Een restaurantje verderop betaalden we gewoon 14€ voor een compleet menu. We zijn goed maar niet gek. De wc’s zijn overigens toe aan een opknapbeurt. Zeker als dit dé toeristische trekpleister van Noord-Macedonië is 😩
Moeder Theresa uit Skopje, Macedonië
Op 5-9-1997 overleed de in Skopje geboren moeder Theresa op haar werkplek in Calcutta op 87-jarige leeftijd. Zes jaar later werd ze zalig verklaard en weer 13 jaar later werd ze heilig verklaard. Heel soms worden mensen geboren die zich getroffen voelen door het lot van de talloze daklozen, zieken en stervenden, zwervende kinderen, hongerigen en mensen met lepra. Zij besluiten hun hele leven te wijden aan de verzorging van deze mensen. Moeder Theresa bouwde vele verzorgingshuizen en werd geholpen door ontelbare vrijwilligers verdeeld over de hele wereld. Vandaag waren we in de hoofdstad Skopje en wipten even haar herdenkingshuis nabij het Macedonië-plein en het Ristik paleis, naar binnen. We hadden nog een beetje geld over van de inzamelingsactie van de watersnoodramp en hebben dat ter plekke aan haar stichting gedoneerd.
The Mother Teresa Memorial House (Спомен-куќа на Мајка Тереза)Macedonia street
Hoofdstad Skopje
De hoofdstad deed enigszins communistisch aan. We zagen veel standbeelden van stoere, vierkante mannen in een stoeipakje al dan niet zittend op een paard met een zwaard in hun hand. De vechtlust druipt er van af in dit stadje terwijl ik van Skopje altijd een vredelievende gedachte had. Wellicht gevoed door het vrolijke liedje “Skopje, Skopje” in 1978 gezongen door Raffaella Carrà. Zie hieronder.
Het stadje vertoonde ook geen samenhangend geheel. Tussen de communistische betonnen creaturen door jaagden huizenhoge westerse led-reclames de mensen de winkels binnen. Vanaf fort Kale welke op een berg naast de stad ligt hadden we een mooi uitzicht over de chaotische verkeerstaferelen onder ons. Ontelbaar veel Engelse dubbeldekkers remden voor overstekende paard en wagen-combi’s. Mensen staken al bellend gewoon over zonder te kijken. Het vertrouwen in de stuurmanskunst van de automobilist was groot !
Even een ijsje eten op de Macedonië straatHmmmmFort KaleUitzicht over Skopje vanaf fort KaleUitzicht over Skopje vanaf fort KaleMacedonia streetMacedonia streetToše Proeski ArenaMoeders van de fonteinAlexander de Grote monument op het Macedonië plein.De Oude brug en het Alexander de Grote monumentDe oude bazaar
Corruptie
Wel liefst tweemaal op een kwartier tijd werd ons geld afgenomen door de lokale politie. De eerste keer tijdens een routinecontrole langs de weg. De agent bleef maar vragen stellen in het Albanees terwijl ik in het Engels al diverse malen had aangegeven dat ik niet begreep wat hij me vroeg. Hierdoor werd hij steeds onprettiger in de omgang. Uiteindelijk kwam ik erachter dat hij wilde weten of ik een poederblusser in mijn bus had. Nee. Natuurlijk heb ik geen poederblusser. Met onze paspoorten in zijn handen zei hij lachend dat ik hem dan 100€ moest betalen. Dat was zijn weekloon (!). Mijn hand gleed in mijn rechterzak waar ik mijn nepbeurs had zitten. Een oud beursje met oude, vervallen bankpasjes en met bankbiljetten afkomstig van tien landen met een gezamenlijke waarde van nog géén vijf euro. Plús een briefje van 20€. Ik liet hem de geopende beurs zien. Ik had maar 20€ bij me en als ik dan toch in het stadje moest bijpinnen dan kon ik het geld ook meteen gaan betalen op de plek waar het hoorde nl. op het politiebureau was mijn gedachtengang. “Als u me nu een bekeuring schrijft dan weten ze op het bureau precies hoeveel ik moet betalen”,zei ik. Hierop griste hij de 20 euro uit mijn hand en zei dat ik op moest rotten. Zonder hier op te reageren liep ik in versnelde pas naar ons busje. Het eerste wat ik tegen Angelica zei was dat ze de nepbeurs opnieuw moest aanvullen met 20€. Die agent ging waarschijnlijk nu zijn collega’s even verderop bellen. Daarna hebben we alleen maar gelachen. Een hoop ellende bespaard voor maar 20€. Uitzicht-en kansloze situaties herkennen en accepteren is ook een kunst. Hadden we hier een grote mond gehad dan hadden ze het busje wellicht op zijn kop gezet. Even verderop was het wéér prijs ! We hadden 62 km/uur gereden daar waar 60 km/uur was toegestaan. We moesten 50€ betalen. Van afwijktoleratie had men hier nog nooit gehoord. De oudere agent wilde dat ik mijn VISA-gegevens aan hem afstond. Toen ik hem vertelde dat ik geen creditcard bij me had ontplofte hij en smeet onze paspoorten tegen de voorruit van de politiewagen. De jongere agent schrok hier van en raapte de documenten van de grond. Hij gaf ze me terug en zei dat ik snel weg moest gaan hetgeen ik ook meteen deed ! Sjonge sjonge. Ik ben jaren geleden op de luchthaven van Kiev in de Oekraïne al eens door een politieagent beroofd van mijn geld. Blijkbaar is dit in oost-Europa nog altijd schering en inslag. Sindsdien draag ik altijd een nepbeurs bij me. Dit is de eerste keer dat het ons heeft geholpen.
Camping/Hostel Kitka nabij grens Kosovo
We hadden een hele leuke camping gevonden. De eigenaar hielp ons nog met het binnenrijden van de hele smalle toegang. Er waren nog andere gasten uit Bosnië-Herzegovina en Albanië. De weg er naar toe was echter bijna niet te doen. Drie kwartier lang alleen maar bochtjes en smalle paadjes met als gevolg een dikke kras op onze bus. Toen we eenmaal ter plekke waren bleken we de verkeerde weg genomen te hebben. Er liep ook gewoon een geasfalteerde weg naar de camping ⛺️ 😩😂
Vanuit Mostar (Bosnië) was het ongeveer twee uur rijden naar de grens. Bij de grensovergang tussen Bosnië-Herzegovina en Montenegro werd niet moeilijk gedaan. Bij geen enkele grensovergang trouwens. Het enige wat we altijd moesten laten zien was onze Corona-app met de “lopende mensen”. Sommige grensovergangen lagen in de bergen waar geen internet was. Hier konden we dus geen “bewegende beelden” laten zien maar we mochten toch door op basis van de charmes en een half ontblote knie van Angelica 🤗. Montenegro 🇲🇪 lag op onze route naar Albanië en Kotor lag precies in het midden. In 2015 was ik al eens hier geweest op mijn zuid-Europa roadtrip. De trip langs de baai van Kotor was schitterend om te rijden. Kotor zal altijd een publiekslieveling blijven. Als je het voor elkaar hebt gekregen via spekgladde trapstenen dat tyfus-eind omhoog te klimmen dan wacht er een mooi uitzicht op de baai van Kotor op je. Het oude havenstadje ligt in een diepe inham van de Adriatische zee in de Montenegrijnse kustlijn en de old city is omgeven door een oude vestingmuur. Het stadje met 23.000 inwoners heeft mooie elegante straatjes, cozy barretjes en gezellige restaurantjes met lekkere streekgerechten. De Balkan is nog een echt vleesland. Overal krijg je vlees. Iedereen eet vlees . Massa’s ! Héérlijk zo’n schaap of varken aan het spit. We zaten te eten in een restaurantje en ik had geen honger meer. Er lagen nog zeker vier stukken vlees op mijn bord. Milieubewust dat ik ben vroeg ik om een doggybag. Helaas in dit land nog onbekend. De ober keek me aan alsof ik vroeg om een baby te frituren. Die gast was was sowieso heel onvriendelijk. Hij leek een beetje op Ivan Drago uit Rocky IV en de wedstrijd “mensen de deur uit kijken” was waarschijnlijk net begonnen. Hij lag meteen op kop. Die vier stukjes vlees toch maar snel opgepeuzeld want met die gast moest je geen zeik mee krijgen. Waarschijnlijk handelde hij naar zijn vermogen. Dit was het maximale wat hij uit zichzelf kon trekken. Hierna gingen we naar de hoofdstad Podgorica, het vroegere Titograd. Hier hadden we echter niets verloren. Géén mooi stadje. Langs een rivier hebben we vervolgens voor 5€ per persoon overnacht bij Autokamp Titograd. De camping werd bestierd door een hele vriendelijke vader en zijn zoon van 14. Hij sprak geen woord engels maar de jongen des te beter. De camping lag tussen de bergen en dat hebben we geweten. ‘s avonds begon het zo hard te waaien dat het hele busje van links naar rechts bewoog. Gelukkig hadden we genoeg bier op om in slaap te vallen 🍺🤗👍🏻.
Durmitor Nationaal Park
Hoofdstad Podgorica
Uitzicht over hoofdstad PodgoricaFontein op Independence square
Onderweg door dit voor ons onbekende land zagen we een aantal kleine bunkertjes. Onder leiding van de communistische dictator Enver Hoxha werden 175.000 van deze betonnen en stalen bunkertjes gebouwd vanaf WOII tot aan zijn dood in 1985. De president had afscheid genomen van het Warschau-pact en besloot Albanië onafhankelijk te maken van welke invloed dan ook. Maar daarbij was hij ook bang voor een invasie van een vreemd land en besloot zijn bevolking daar tegen te beschermen. How sweet. Op de meest gekke plekken in dit land zie je deze grijze paddenstoelen. Aan de kust, in de bergen, op akkers, in woonbuurten, naast voetbalvelden, voor kleuterscholen, in speeltuinen. Noem een plek en er stond een bunkertje.
Laatste overnachting in Montenegro nabij de hoofdstad Podgorica (vroeger Titograd).Douane Montenegro 🇲🇪 nabij Drume. Douane Albanië 🇦🇱 Welkom in AlbaniëGrensovergang bij DrumeEven naar de kappert
Ingenieur
We hoorden een verhaal dat hij in de jaren ’50 de ontwerper van deze bunker samen met zijn gezin had opgesloten in zijn eigen creatie. Vervolgens had hij tanks de opdracht te geven de bunker onder vuur te nemen. Nadat bleek dat de ingenieur en zijn gezin het bombardement hadden overleefd begon de massaproductie van de 750.000 bunkers. Dat betekende dat er op elke vierkante kilometer gemiddeld 5,7 bunkertje zou komen te staan. In principe is het één grote bangmakerij geweest want die oorlog is er nooit van gekomen. Ze zijn ook gestopt met bouwen toen ze er 175.000 hadden staan. Ondertussen leefde het volk wel 40 jaar in angst en het land werd alleen maar armer omdat het een geldverslindend project was en de infrastructuur van het land leed daar onder dus ook de economie. Tijdens zijn controle over het land verbood de president religie, reizen naar het buitenland en gebruikte hij vaak zijn geheime politie om elke afwijkende mening te stoppen. Bijna een kwart van het budget ging naar het leger, een groot deel daarvan ging weer naar het bouwen van bunkers. De bevolking werd maandelijks getraind hoe ze een bunker moesten gebruiken in geval van nood. Iedere burger wist precies naar welke bunker ze moesten vluchten als de sirenes zouden luiden. De potentiële gebruikers van een bunker moesten deze ook onderhouden en ingericht houden. Vele bunkers waren door onderaardse gangen aangesloten op andere bunkers zodat men nog kon vluchten als een bunker werd vernietigd tijdens een aanval.
Mesi BridgeSchaap aan de grillEn lekker dat ie was !
Situatie nu
Ofschoon een paar bunkertjes door creatieve Albanezen in hostels, huisjes, restaurantjes, barretjes of zelfs een tattooshop zijn veranderd, zijn de meeste toch vernield of overwoekerd door onkruid. Men heeft geprobeerd ze te vernietigen met Chinese T59 tanks maar helaas. De kosten om één bunker te vernietigen met tankgranaten zou 800 euro kosten. Dat was wat te duur voor dit kleine landje met een Brutto Nationaal Product van maar 11,5 miljard euro (plek 128 van de 175 landen). Ter vergelijk: Nederland staat op plek 18 met een BNP van 738 miljard euro. je kunt trouwens ook bunkertjes opkopen tegen een schappelijk prijsje. Misschien leuk om een B&B-tje van te maken ??
Tattoo bunker
In de middle of nowhere ligt deze tattoo bunker van Peter. Zijn artistname is Keq Marcu. Toen we aankwamen lag hij lekker in het zonnetje met zijn zijn 11-jarige zoon. Hij was supervriendelijk en begon meteen te vertellen over zijn kijk op Albanië en de rest van de wereld. We hadden meteen in de gaten dat deze van top tot teen getatoeëerde man iemand was om niet te vergeten. Hij stond er van te kijken dat we een kleine bijdrage gaven. We hadden niet de indruk dat hij veel klandizie had want in de verre omstreek was geen dorp of stad te zien. Iedereen moet eten 🍽 toch ? Zijn zoontje had ook een kleine tattoo op zijn vinger. Zou hij zijn vader opvolgen ? Naast tatoeëren maakte Peter ook mooie creaties op doek. Bij elk kunstwerkje vertelde hij zijn gedachten erover. Toen we na een uurtje weer wilden vertrekken schonk hij ons een zelfgemaakte stempel en een lekker geurend droogboeket. Lief he ? ♥️🇦🇱
GPS: (42.2330497, 19.4219543)
De tattooshop van binnenZijn schilderijen.Ready to have some ink ! 😂Zelfgemaakte stempels waarvan Angelica ene kado kreeg van Peter.Zijn 11-jarig zoontje.Even bukken bij de ingang !De kleine tattoo op de hand van zijn zoon.
Bunk’art
In de hoofdstad Tirana lagen enkele bunkers waar Angelica en ik naar binnen konden gaan. We zagen een paar video’s van vroeger. Hoe mensen van Albanië steeds meer in opstand kwamen tegen hun toenmalige president. Op een gegeven moment was het ook echt klaar en kwamen er veranderingen. De bunkers bleven echter liggen. Boven de grond zie je alleen de paddestoelvormige ingang. Maar onder de grond is een groot netwerk van gangen en kamertjes waar mensen en notabelen konden schuilen voor de aanval der aanvallen (die nooit kwam).
Bunker in hoofdstad Tirana.Als je de bunker binnenkomt ga je een trap omlaag. Gangenstelsel onder de grond.Communicatiemiddelen
Overnachting Tirana
We brachten de nacht door in de achtertuin van Landi. Voor 8€ mochten we een plekje uitzoeken. Een stel uit Rotterdam had hier ook een plekje gevonden. Mark (40 jaar) en Eefje waren hier met de fiets (zonder accu). Huisje verkocht, baan opgezegd en hoppa, een wereldreis maken voordat ze de poeperd dichtknijpen. En eigenlijk moet het zo. Je kunt niet je hele leven blijven denken aan later 👍🏻🌶. ‘s Avonds keken we nog met zijn allen de voetbalwedstrijd Albanië-San Marino. Albanië won met 5-0 en Landi ging bij iedere goal uit zijn dak haha. Leuk toch ? 😂🍺
De achtertuin.‘s morgensvroeg om 08:00u op de foto met Landi (nog dikke oogjes).
We passeerden de grens in het noorden van het land bij het plaatsje Slavonski Brod. Via de snelweg langs Zagreb was dit de snelste route vanuit Istrië-Kroatië gezien. De Bosnische douane-beambte stond op van zijn stoel en wilde even in het busje kijken. Nadat hij de vijf kratten bier had gezien wist hij genoeg. Die doen in andere dingen dan in drugs. Binnen twee minuten waren we over de Sava-rivier en stonden we in Bosnië-Herzegovina. Het was al laat en we besloten te stoppen bij een restaurantje langs de weg. We vroegen om de menukaart maar die hadden ze niet. De ober sprak een beetje Engels en gaf aan dat het menu in zijn hoofd zat: ze hadden alleen een broodje cevapcici met een stuk ui haha.
Een klant die ons had gezien sprak ons aan en vroeg in het Duits waar we vandaan kwamen. Angelica antwoordde met:” Uit Nederl….”. “UIT DUITSLAND !!”, schreeuwde ik er boven uit. Nederland is hier nog tamelijk onpopulair zal ik maar zeggen. De Srebrenica-gebeurtenissen staan zeker bij de oudere generatie nog altijd diep in het geheugen gegrift. Zeker in dit gebied waar Servische moordcommando’s er op los moordden. Op de weg naar Sarajevo zagen we links en rechts van de weg allemaal of kapotgeschoten huizen of niet afgebouwde huizen. Verschrikkelijk om te zien. Na de oorlog werden vluchtelingen in staat gesteld terug te keren naar hun oorspronkelijke woonplaatsen, maar de onveilige situatie weerhield de meesten daarvan. In grote delen van het land staan daarom de huizen onbewoond en vele dorpen zijn leeg. Onze eerste nacht sliepen we op de parkeerplaats van een hotel. Campings waren hier helaas niet.
Grensovergang Kroatië-Bosnië-Herzegovina nabij Slavonski-BrodGrensovergangBosnië-Herzegovina bestaat uit twee republieken: de republiek SRPSKA en de Federatie van Bosnië en Herzegovina. We sliepen op de parkeerplaats van het Koninklijk dorp KotromanicevoOns eerste biertje ! Er mag binnen gerookt worden
Sarajevo
Al voor dag en dauw stonden we op. Douchen konden we helaas niet en onze tanden werden op de wc van het hotel gepoetst. Sarajevo was nog een dikke twee uur rijden en we hadden een druk programma voor de boeg. In eerste instantie deed de stad heel vies aan maar na een half uur zagen we ook het mooie oude centrum.
Sarajevo gezien van de Trebeviç-bergSarajevo gezien van de Trebeviç-bergRuïnes van het Ottomaanse rijkCreativiteit !!Kovači memorial van de Bosnische oorlog.Miljacka rivierEven lunch bij Sophie’s Garden. De naam van de lunchroom verwijst naar Sophie, de vrouw van troonopvolger Franz Ferdinand, die hier om de hoek vermoord werd. Turkse lekkernijenWinkelpromenadeOld town
Oorlogsschade
In Sarajevo zagen we in de buitenwijken nog veel gebouwen met schade als gevolg van de Bosnische burgeroorlog. We vonden het raar dat zelfs bijna 30 jaar na de Bosnische burgeroorlog de kogel-en granaatinslagen in huizen nog steeds niet gerepareerd waren. Sommige gaten waren dichtgeplamuurd maar men had de gevel daarna niet overgeschilderd waardoor de vlekken zichtbaar waren gebleven.
Moord op Franz Ferdinand
Op de plek waar de Oostenrijk-Hongaarse troonopvolger Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophie op 28 juni 1914 door de Servische onafhankelijkheidsstrijder Gravilo Princip met een pistool werd vermoord stopten we even. Meneer Princip geldt nog steeds als de meest succesvolle terrorist ooit. Door zijn daad werd als vergelding Servië aangevallen. Hierop verklaarde vriend Rusland de oorlog aan de dubbelmonarchie waarop Duitsland weer Rusland de oorlog verklaarde omdat ze bevriend waren met Oostenrijk-Hongarije. Tevens verklaarde Duitsland aartsvijand Frankrijk de oorlog omdat zij een verbond hadden met de Russen. Hierop verklaarde Engeland weer Duitsland te horen en de eerste wereldoorlog was een feit.
Servische onafhankelijkheidsstrijder Gravilo PrincipFranz Ferdinand en zijn vrouw SophieOnze eerste overnachting op camping Oazo in Sarajevo Balkan-schotel voor twee !!
Martelarenbegraafplaats Kovači
Vanaf 2 mei 1992 werd Sarajevo gedurende 1425 dagen belegerd door het Servische Leger. Gedurende die tijd werd de stad gemiddeld 329 keer per dag geraakt door granaten. Daarnaast waren er ook sluipschutters die gewoon op wegrennende burgers schoten, actief. Bij de belegering kwamen 11.541 inwoners, waaronder 1500 kinderen, om het leven 😢. Veel van de slachtoffers werden op deze begraafplaats (Šehidsko mezarje Kovači) begraven. Ook Alija Izetbegović, de eerste president van de Joegoslavische deelrepubliek Bosnië en Herzegovina, ligt hier begraven.
Vluchttunnel of Hope
De oorlogstunnel van Sarajevo werd tijdens de belegering van Sarajevo in vier maanden tijd gegraven door mannen van eer. In vijf ploegen werkten zij dag en nacht aan dit 760 meter lange bouwwerk welke uitkwam in de kelder van de familie Kollar. Door hun toedoen konden de omsingelde burgers van Sarajevo overleven omdat nu voedsel en water aangevoerd kon worden. Maar door deze tunnel werd natuurlijk ook munitie aangevoerd. Voor woekerprijzen van destijds bijna 4000 dollar konden mensen de stad uit vluchten. We namen een rondleiding door dit museum wat ons deed denken aan de tunnels van Berlijn.
Het huis van Kollar waar de tunnel in de kelder uitkwam. Momenteel een museum. Nog steeds vol kogelgaten.Meneer Kollar, destijds een jongeman.Foto’s genomen tijdens de Balkan-oorlogBekende filmsterren bezochten de tunnel
Mostar
De Neretva-rivier splijt de historische binnenstad van Mostar in tweeën. De 450 oude Ottomaanse brug (Stari Most of Стари мост )bepaalt hét beeld van dit oude stadje. Na de verwoesting van de brug door de Kroaten in 1993 werd het in 2004 herbouwd. De stad was en is verdeeld in een Kroatisch deel in het westen en een Bosniak deel in het oosten. De brug is na de Bosnische oorlog geheel in het Bosniakken deel van de stad komen te liggen. Beide bevolkingsgroepen mogen elkaar tot op de dag van vandaag nog steeds niet en leven op gespannen voet met elkaar. Alle Serviërs hebben de stad inmiddels al lang verlaten. Op de brug stond een jongeman in zijn zwembroek. Ik vroeg of hij ging springen. Jazeker antwoordde hij. Dat was zijn baan. Hij sprong voor geld een paar keer per dag in het koude water brrr. Dit doet men trouwens al sinds de 17e eeuw en als je dit durft wordt het gezien als een teken van mannelijkheid.
Video jump:
Stari Most of Стари мост (de oude brug)Bridgejump Stari Most wordt opnieuw gebouwd naast noodbrug.Stari Most 100 jaar geleden.De brug vanaf het noordenLunch naast Stari MostOld town Uitzicht vanaf de brugWestelijke opgang van de brugAngelica ziet een leuk tasje (kijken, kijken, niet kopen)Shoppen in old townKleurrijke winkeltjesDe brug is erg steil. Daarom hebben ze kleine drempeltjes gemaakt zodat je niet uitglijdt.Uitzicht vanaf de brugRijst in wijnbladeren (Japrak-schotel)Na bijna 30 jaar nog veel oorlogsschade zichtbaarNa bijna 30 jaar nog veel oorlogsschade zichtbaar (kogelgaten in de ijzeren poort)Na bijna 30 jaar nog veel oorlogsschade zichtbaar (kogelgaten in de muren)Camping Mali Wimbledon MostarCamping Mali Wimbledon MostarCamping Mali Wimbledon MostarCamping Mali Wimbledon Mostar (véél Nederlanders)Börek met spinazie en feta.
In 1984 werden nabij Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië-Herzegovina de 14e Olympische winterspelen gehouden. Schaatser Hilbert van der Duim droeg de Nederlandse vlag maar helaas wonnen we geen enkele medaille🥇in deze eerste Spelen in een socialistische staat. Tijdens de Balkan-oorlog in 1991 werden deze sportlocaties op de Trebević berg gebruikt door de Bosnisch-Servische guerillastrijders.
Video
Olympische ringen uit 1984 in het centrum van Sarajevo
Bobslee-baan
De 13 gekrulde bochten van de 1300 meter lange olympische bobsleebaan diende als één lange loopgraaf maar dan niet IN de grond maar boven de grond. De Bosnische-Serviërs konden zodoende een groot gebied bestrijken en zich ook nog eens vrij bewegen. Dat de Bosnische Kroaten wel degelijk terugschoten zagen we duidelijk aan de ontelbaar veel kogelgaten in het beton waarvan de baan gemaakt was. Om daar te komen moesten we een bepaald pad gebruiken daar niet alle mijnen waren opgeruimd. Ik vond op youtube nog een filmpje van de bobsleebaan tijdens de Winterspelen uit 1984.
Bobslee-trackBobslee-trackBobslee-trackKogelgaten in Bobslee-track
Bistrik toren
Via een kaal gelopen pad in het gras liepen we naar de toren. Ook hier was het weer uitkijken dat je op het pad bleef en niet ernaast ging lopen. Hier zagen we wederom de gevolgen van de vele beschietingen. Zowat het hele gebouw was doorzeefd met kogels. Zeker de toren die in de Oostenrijk-Hongaarse tijd was gebouwd.
Bistrik towerBistrik tower doorzeefd met kogels en granaten tussen 1992-1995.GranaatinslagVerlaten huizen op de bergMeer kogelgatenGemaakt schietgat
Igman Olympisch schansspringen
Onze aandacht werd getrokken door een groot open veld waar we twee skischansen zagen. Hier had men dus vroeger strijd geleverd om wie het verste kon springen. Het Olympisch erepodium stond er ook nog. Tijdens de oorlog voerde men hier standrechtelijke executies uit. Bosnische krijgsgevangenen moesten met de handen in de lucht net doen alsof ze een medaille hadden gewonnen waarna een dof schot in het hoofd een einde maakte aan hun leven. Sadisme puur ! 😡. Géén lekker plekje dus. We konden nog duidelijk zien hoe ze de kogelgaten geprobeerd hebben weg te plamuren. Tijdens het beleg van Sarajevo (1992-1995) werd het gebied rond Igman het toneel van hevige gevechten. Uiteindelijk werd het een deel van de bufferzone van de Verenigde Naties (UNPROFOR) tussen de strijdende partijen van de Bosnische regering en het leger van de Republika Srpska. Dit konden we nog goed zien aan het met verf aangebrachte UN-teken op het gebouwtje van de jury naast de baan.
Igman Olympic JumpsIgman Olympic JumpsUnited Nations logo met verf aangebracht op voormalig jury-kantoorErepodium maar ook executieplaats tijdens burgeroorlogOp deze foto die ik kreeg van een oorlogsveteraan zie je de kogelgaten duidelijk (foto van 1997).Kogelgaten dichtgeplamuurd.Olympisch restaurant naast de berg
Igman Olympisch hotel
De Bosnische oorlog heeft niet alleen geleid tot 100.000 doden maar Angelica en ik waren vandaag ook op de plek waar de ergste wreedheden in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog zijn uitgevoerd. Dit hotel, dat werd gebouwd als onderdeel van het Olympisch Dorp, werd tijdens de oorlog omgebouwd tot gevangenis én executieplaats voor Bosnische moslims. Het gebied rondom het hotel was ook nog bezaaid met landmijnen dus ook hier moesten we op het betonnen pad blijven. Angelica zag twee puppies bij de parkeerplaats dus die was meteen verkocht. Ik begon alvast met lopen want een vrijage tussen Angelica en puppies kan maanden duren. Dan om heel kort te zijn: ik kwam niet verder dan de ingang van het voormalige moordcomplex. Hier zag ik een geweer en een camouflage-jack liggen. “Wowww…”: dacht ik nog. ”Dit zit niet goed”. Hier moest ik weg en snel ook. Ik draaide me om en liep de berg weer omlaag richting Angelica. Ik zei:”instappen en wegwezen”. Ze wilde de zwerfpups meenemen maar ik moest even streng zijn. Hoe dan ?? Nog net niet met piepende banden reden we snel weg de berg af op zoek naar een camping om te overnachten. Op de camping lieten we de foto’s zien aan het bedienend personeel. Dit was dus een echte gun ! Een ober vertelde dat soldaten nog vaak oefeningen hielden rond het Igman-hotel. Waarschijnlijk heeft hij zijn wapen vergeten. Maar dat was niet zo erg zei ie. In Bosnië heeft bijna iedereen wel een tweede gun thuis liggen 😳😳😳. In de video hieronder kun je het goed zien.
Via de Karawankentunnel op weg naar Kroatië passeerde ik vroeger vaker het Triglav national park. Slovenië trok me niet zo dus knalde ik met volle snelheid langs deze mooie omgeving. Dom dom natuurlijk maar vroeger was ik wat doelbewuster en week niet van mijn geplande route af. Nu trap ik wat vaker op de rem en kijk wat meer naar links en naar rechts. In dit park kom je nog van die echte boerendorpjes tegen. Met die heerlijke koeienstrontlucht. Ik word daar helemaal blij van. Als kind sloot ik bij het ruiken van mestgeur mijn ogen en haalde diep, heul diep adem door mijn neus. Mijn beide opa’s en oma’s woonden resp. in Eys en Simpelveld. Óók van die boerendorpjes waar zo’n bruine geur als een dikke damp boven de huizen bleef hangen. Zelf zit ik al langer dan 20 jaar tussen de koeien ingeklemd. Zowel boven als onder in het dorp grazen kuddes herkauwers. Als de boeren het land hebben bestrooid met mest zet ik tijdens het langsrijden altijd de verwarming op standje 5 zodat het nóg verser ruikt. Helemaal toppie ! Helaas heeft de boer bovenaan het dorp zijn koeien weggedaan na de dood van zijn ouweheer. Hij verbouwt nu massa’s frambozen. Voor in smoothies: Olvarit voor volwassenen.
Vintgar kloof
De eerste stop was de Vintgar kloof. Op weg er naar toe konden we genieten van het mooie weer en van de prachtige uitzichten. Miljoenen jaren geleden was er een klein stroompje die bergafwaarts liep. Heden ten dage stroomt de rivier Radovna nog altijd door een gedeelte van de Julische Alpen waardoor de Vintgar kloof gevormd werd. Over een afstand van 1,7 kilometer stroomt de rivier tussen steile rotswanden door waarbij de kloof op sommige punten wel 250 meter diep is. Zo waren we ongeveer een uurtje in de kloof maar daarna begon de ellende: er stond geen busje bij de uitgang. Zodoende waren we veroordeeld tot een wandeling van 1,5 uur. Anderhalf uur berg op. Door een bos. Door een dorpje. Dorst like hell en een vloekende Angelica in mijn nek.
Meer van Bled
Een half uurtje later zaten we al bij Lake Bled. Een mooi meer met een ieniemienie eilandje met een kerkje er op. Met een bootje vanaf het vaste land op zondagmorgen gaan bidden. Ik zou bijna in God gaan geloven.
Maria Hemelvaartskerk in het meerCamping Bled
Vršič Pass, Soča
Op weg naar de Tolmin kloof namen we de tongenbrekende Vršič pas. Raar zo’n woord met drie medeklinkers achter elkaar. Maar ja, laat een Sloveen maar eens “koeieuier” uitspreken. Zeven klinkertjes achter elkaar. Of “Oehoe-ei” of “gaaieei”. Tis wat. Trouwens, lekker vet rijden die pas met allemaal die haarspeldbochten en schapen op de weg.
Soča – LepenaRechtsonder sta ik. Ik val helemaal in het niet bij deze rivier.
Tolmin kloof
Ook hier een geweldige kloof met turquoise gekleurd water. Deze wandeling duurde gelukkig maar anderhalf uur. Op het terras hoorden we ineens een bekende stem:”hey Ran !”. En wie hadden we daar ? Roel Somers en Christel Cals uit Sittard achter een pot bier 🍺. Hoe toevallig was dit dan ? Roel heb ik jaren geleden leren kennen op de Pinkpop-camping. Een lekkere kerel die altijd in is voor een praatje. Ze waren met hun camper onderweg in Slovenië en hadden ook net de tocht door de kloof achter de rug. Wat leuk zeg ! Even bijkletsen !
Natural bridge: the bear’s headZo kom je nog eens stomtoevallig vrienden uit Sittard tegen. Roel en Christel 🇳🇱
Predjamaburcht
Nog net voor etenstijd kwamen we aan bij deze burcht uit de 12e eeuw, gebouwd in de ingang van een grot op 123 meter hoogte in een bergwand. Helaas i.v.m. een verbouwing niet veel te doen maar het avondeten was lekker. Overigens diende het kasteel in 1986 als decor in de film Armor of God met in de hoofdrol Jackie Chan.
Sloveense buurtsuper
‘s Morgens gingen we naar de buurtsuper en jawel, bij de slagersafdeling verkochten ze “koude schotel” zoals we die in Limburg kennen. Niet die huzarensaladeshit van boven de rivieren. Nee, die echte dikke salade met veel rundvlees en mayonaise. Ik vond het al raar dat ze alleen van die hele kleine bakjes hadden waar het slagersmeisje net drie lepels salade in kwijt kon. Zij vond het echter raar dat ik drie bakjes wilde. Toen ze het eerste bakje vulde viel me op dat de lepel maar heel moeilijk in de bak met salade ging. Hier klopte iets niet. Ik vroeg wat dat voor een salade was. Ze antwoordde dat het geen salade was maar varkensvet ! Hell no, het zag precies uit als mijn moeders koude schotel !! Ze moest echter hartelijk lachen en ook de andere klanten hadden het meegekregen en lachten mee.
